Wat gebeurt er rond Parijs?
Op maandag 26 mei 2025 reden Franse boeren met colonnes tractoren en vrachtwagens naar de invalswegen van Parijs. Ze zetten blokkades op en kondigden een actie zonder einddatum aan. De mobilisatie komt van FRSEA Île-de-France, gesteund door de nationale bond FNSEA. De timing was geen toeval: op dezelfde dag stond in de Assemblée een openbare behandeling gepland van een landbouwwetsvoorstel dat, volgens de boeren, door het parlement is uitgekleed.
De kern van de woede: een tekst die in de Senaat nog bedoeld was om drempels weg te nemen, is in de Assemblée sterk afgezwakt. Senatoren Laurent Duplomb en Franck Menonville presenteerden een pakket dat regels voor wateropslag, gewasbescherming en bedrijfsuitbreiding zou vereenvoudigen. In de versie die maandag naar de plenaire zaal ging, zijn juist die gevoelige onderdelen afgezwakt of geschrapt. Voor veel boeren voelt dat als een breuk met toezeggingen die na de grote protestgolf van 2024 waren gedaan.
Het beeld op de weg is bekend: rijen voertuigen met zwaailichten op de ring en invalswegen, stapvoets verkeer en geïmproviseerde controleposten op parkeerplaatsen. Koelwagens worden staande gehouden, chauffeurs moeten herkomst en lading tonen. Franse producten mogen door, import – vooral vlees en bewerkte etenswaren – ligt onder een vergrootglas. Bij eerdere acties werden pallets met buitenlandse waar geleegd op het asfalt. Ook nu wordt dat risico genoemd, al proberen de vakbonden incidenten te voorkomen.
Het protest is breder dan één wetstekst. Boeren noemen stijgende kosten, striktere milieuregels en wat zij zien als bestuurlijke willekeur. Ze voelen zich klem tussen hogere eisen en lagere marges. Accijnzen op brandstoffen, duurdere meststoffen sinds de oorlog in Oekraïne, en taaie onderhandelingen met supermarkten zetten het verdienmodel onder druk. Tegelijk is de regeldruk hoog: vergunningen voor uitbreiding of een waterbassin, regels voor gewasbescherming, en controles die tijd en geld kosten.
Wie is wie? FRSEA Île-de-France is de regionale arm van de machtige FNSEA. Voorzitter Arnaud Rousseau van FNSEA riep vorige week al op tot mobilisatie. De actie is in hun woorden “een oproep tot gezond verstand” en moet het “toekomstperspectief van de Franse landbouw” verdedigen. Dat klinkt bloemrijk, maar de inzet is concreet: water, middelen en marktoegang. Zonder snelle correcties, zeggen de bonden, haken familiebedrijven af.
Waarom juist nu? De regering had na de protestwinter van 2024 verlichting beloofd: snellere uitbetaling van EU-steun, versimpeling van procedures, een stop op nieuwe lasten en een wet over voedselsoevereiniteit. Een deel is opgestart, maar in de praktijk – zo klinkt het op de akkers – blijft het stroperig. De wet die nu voorligt, moest die beloftes vastnagelen. In de lees van de boeren is dat mislukt toen de Assemblée de tekst herschreef.
Politiek gezien schuurt het op meerdere fronten. De Senaat, waar centrumrechts de toon zet, stond dichter bij de landbouwbonden. De Assemblée is versplinterder en ontvankelijker voor zorgen van milieu- en waterbeheerders. De regering zoekt het midden en probeert sociale rust te bewaren, maar op het platteland slaat dat over als halfslachtig.
De inzet: water, middelen en marktregels
Water is het eerste grote dossier. In droge regio’s willen boeren bassins en reservoirs om regen vast te houden voor droge periodes. Tegenstanders vrezen “mega-bassins” die het landschap veranderen en natuurlijke voorraden uitputten. Boeren vragen snellere en eenvoudiger procedures om projecten te realiseren, en rechtszekerheid zodra een vergunning rond is. Nu kan één bezwaar of aanvullende studie maanden tot jaren kosten.
Dan de gewasbescherming. De EU wil risico’s van pesticiden stevig terugdringen. In Brussel ging een ambitieus plan op een dood spoor, maar lidstaten – Frankrijk voorop – bouwen eigen regels door. Boeren vragen duidelijkheid, voorspelbaarheid en toegang tot middelen als er geen praktisch alternatief is. Ook willen ze dat “spiegelclausules” echt gaan werken: importeren mag, maar niet met middelen of methoden die hier verboden zijn.
Bedrijfsgroei is het derde pijnpunt. Voor uitbreidingen zijn milieu- en bouwvergunningen nodig, vaak met drempelwaarden die één stal of silo extra al tot een groot dossier maken. Boeren willen heldere, proportionele regels en één-loketprocedures met vaste doorlooptijden. Niet om controles te schrappen, zeggen ze, maar om te voorkomen dat investeringen vastlopen.
Achter die drie thema’s zit een grotere rekensom. De kosten voor diesel, stroom en voer zijn na 2022 hard gestegen. Sommige prijzen normaliseren, maar schulden en rente drukken door. Tegelijk zetten prijsafspraken in de keten – denk aan de jaarlijkse onderhandelingen tussen leveranciers en supermarkten – de boer vaak achteraan in de rij. In Frankrijk moest de zogeheten EGalim-wet de producent beter beschermen, maar op het erf voelt dat nog niet altijd zo.
De EU-regels spelen op de achtergrond constant mee. Het GLB (het Europese landbouwbeleid) is gekoppeld aan ecologische voorwaarden. Er waren tijdelijke versoepelingen – bijvoorbeeld rond braakleggingspercentages – om boeren lucht te geven na de Oekraïne-schok. Maar die uitzonderingen zijn geen structurele oplossing. De Franse agrarische lobby dringt aan op stabiele, meerjarige afspraken die investeringszekerheid bieden.
Waarom die focus op import? Omdat de prijzen op de wereldmarkt, het beleid in handelspartners en wisselende standaarden direct doorwerken op de boer in de buurt. Als vlees of graan binnenkomt dat is geproduceerd met middelen die hier verboden zijn, voelt dat als oneerlijke concurrentie. Vandaar de truckcontroles: symbolisch, maar ook een signaal aan Parijs en Brussel om importregels te koppelen aan onze standaarden.
Is die aanpak legaal? Wegcontroles door burgers zijn het niet, en het leeggooien van ladingen is strafbaar. Prefecten laveren daarom tussen handhaving en de-escalatie. Vaak monden zulke dagen uit in onderhandelde “corridors” waar verkeer door kan, met politie in de buurt. Toch is de schade voor transporteurs en retailers reëel: vertragingen, bederf en extra kosten. Hoe langer de blokkades duren, hoe groter de druk om een politieke uitweg te vinden.
Wat staat er precies in het wetspakket dat voor zoveel beroering zorgt? In de kern zou het vergunningen vereenvoudigen, waterprojecten kaderen en wetenschappelijke risicobeoordeling zwaarder laten wegen bij de toelating van middelen. In de Assemblée-versie zijn uitzonderingen versmald, waarborgen aangescherpt en extra checks ingebouwd. Voor boeren voelt dat als een stap terug naar de status quo. Voor milieuorganisaties is het juist een noodzakelijke rem.
En nu? Amendementen liggen klaar, de regering kan eigen voorstellen indienen, en er is ruimte voor een bemiddelingscommissie tussen Senaat en Assemblée. Intussen houdt het platteland de adem in. Als de tekst niet opschuift richting de oorspronkelijke bedoeling, waarschuwen vakbonden voor een langere blokkade en het uitbreiden van acties naar andere regio’s.
Wat willen boeren concreet, los van de grote woorden? Dit hoor je het meest terug op de blokkades:
- Snellere vergunningen en duidelijke termijnen voor wateropslag en uitbreidingen.
- Toegang tot effectieve gewasbeschermingsmiddelen zolang er geen werkbaar alternatief is.
- Spiegelclausules bij import: geen producten die niet aan Franse/EU-normen voldoen.
- Minder administratieve last en één aanspreekpunt voor controles en formulieren.
- Bewaking van boerentoegevoegde waarde in de prijsketen, zodat investeringen rendabel worden.
Voor de politiek is de puzzel lastig. Laat je te veel los, dan krijg je milieurechtelijke risico’s en maatschappelijke weerstand. Draai je te veel aan de groene knop, dan verlies je boeren en voedselzekerheid. Het debat van deze week draait precies om dat midden: hoe zorg je dat een boer kan investeren, terwijl je bodem, water en biodiversiteit beschermt en tegelijk eerlijke concurrentie afspreekt met de buitenwereld.
Rond Parijs is de boodschap in ieder geval aangekomen. Files geven aandacht, maar geen brood op de plank. Dat moet de wet doen, plus heldere regels en zicht op een rendabel jaar. Komt er deze week geen doorbraak, dan lijkt de kans groot dat de colonne tractoren nog even blijft staan – en dat de politieke druk alleen maar verder oploopt.
Schrijf een reactie
Voer uw opmerkingen in *