De Provincie Zeeland heeft afgelopen maand besloten de actieve bestrijding van Aziatische hoornaarnesten stop te zetten, nadat meldingen van nesten van 19 in 2022 tot 300 in 2023 zijn opgesprongen. Het besluit, genomen op 15 september 2024, volgt op een adviesrapport waarin de kosten explosief opliepen en de populatiegroei exponentieel leek te worden. De implicaties reiken verder dan de Zeeuwse kust: de invasieve soort kan zich nu sneller over Nederland verspreiden dan ooit tevoren.
Explosieve toename nestmeldingen in 2023
Volgens de cijfers van de Provincie Zeeland waren er in 2023 in totaal 300 meldingen van mogelijke hoornarna nests. Van die meldingen bleken er 227 daadwerkelijke nesten te zijn, die vervolgens door specialisten werden verwijderd. Vier nesten bleven onbereikbaar, terwijl vijf meldingen bij inspectie geen hoornaarnest opleverden. Daarnaast werden een aantal verlaten of kapotte nesten aangetroffen, waarvan duidelijk werd dat de koningin al afwezig was en verdere bestrijding zinloos was.
Kosten en prognoses – een financiële nachtmerrie
Het adviesrapport Aziatische hoornaar 2023Zeeland toont een kostenstijging van €150.000 in 2022 naar €727.200 in 2025, mits de huidige trend zich voortzet. Het rapport voorspelt zelfs 1.200 nestmeldingen in 2025, waarbij elk nest tot wel vijftig nieuwe nesten kan genereren.
- 2022: 19 gemelde nesten, €45.000 kosten
- 2023: 227 bevestigde nesten, €250.000 kosten
- 2024: Bestrijding ingevoerd tot september, €400.000 kosten tot nu toe
- 2025 (projectie): 1.200 nestmeldingen, €727.200 kosten
Waarom de provincie stopt met bestrijden
Provinciaal coördinator Marleen van Dorp, Coördinator Invasieve Soorten gaf aan dat "de dichtheid van nesten zodanig is toegenomen dat een gericht ingrijpen niet langer rendabel is". Ze legt uit dat elk succesvol verwijderd nest gemiddeld vijftig nieuw nest kan verlaten, waardoor de kosten en logistieke inspanning praktisch oneindig worden. "We kiezen er daarom voor om de kennis en ervaring die we hebben opgedaan te delen met andere provincies, in plaats van te blijven vechten tegen een steeds groter wordende vijand," aldus Van Dorp.
Reacties van betrokken partijen
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) benadrukt dat de Aziatische hoornaar niet alleen een economische last vormt, maar ook een ernstig risico voor de biodiversiteit en de honingproductie. Een woordvoerder stelde dat het RIVM nauw zal blijven samenwerken met Zeeland om preventieve maatregelen te ontwikkelen, zoals het installeren van valmiddelen in beukenbossen en het opvoeden van burgers over het herkennen van nesten.
Lokale imkers, vertegenwoordigd door de vereniging Imkersbond Zeeland, reageren gemengd. Jan de Vries, imker uit Middelburg, zegt: "We hebben al jaren te maken met de hoornaar, maar de recente explosie maakt het onhoudbaar. Een gecoördineerde landelijke aanpak is nu echt nodig." Anderzijds waarschuwt hij tegen paniek, want "niet elke mier of bijenstal is een nest, en onnodig doden schaadt ons ecosysteem".
Gevolgen voor Nederland en de toekomst
De stop van de bestrijding in Zeeland kan een domino‑effect hebben op de rest van het land. Experts voorspellen dat aangrenzende provincies, zoals Noord‑Brabant en Zuid-Holland, binnen één tot twee jaar vergelijkbare aantallen melddichten kunnen zien. Het is dan zaak dat de landelijke overheid een nieuw beleidskader opstelt, waarin zowel preventie als snelle respons centraal staan.
In de komende maanden zal Provincie Zeeland haar best practices delen tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de Nederlandse Vereniging van Invasieve Soorten (NVIS). Daarbij komen onder meer de inzet van drones voor het opsporen van nesten, en de ontwikkeling van een mobiel meldplatform dat melders real‑time updates geeft.
Tot slot blijft de hoop bestaan dat een combinatie van educatie, technologische hulpmiddelen en een streng nationaal coördinatieplan de verspreiding van de Aziatische hoornaar kan temperen. De keuze om niet meer actief te bestrijden, is geen capitulatie, maar een erkenning dat een andere aanpak noodzakelijk is.
Frequently Asked Questions
Hoe beïnvloedt de stop van de bestrijding imkers in Zeeland?
Imkers ervaren nu een hoger risico op verlies van bijen en honingproductie, omdat nesten ongestoord kunnen groeien. Het RIVM adviseert eigen controle en het plaatsen van valmiddelen om de impact te beperken.
Wat zijn de belangrijkste kostenposten bij de bestrijding van de Aziatische hoornaar?
Kosten bestaan uit personele inzet, gespecialiseerde beschermende kleding, chemische en niet‑chemische valmiddelen, en transport naar afgelegen nestlocaties. In 2023 liep dit op tot €250.000 alleen voor de provincie Zeeland.
Welke alternatieve maatregelen worden voorgesteld?
Experts pleiten voor preventieve monitoring met drones, een nationaal meldplatform, en educatiecampagnes voor burgers. Daarnaast wordt onderzoek naar natuurlijke vijanden van de hoornaar versneld.
Hoe snel kan de populatie van de Aziatische hoornaar groeien?
Elk succesvol nest kan tot wel vijftig nieuwe nesten achterlaten binnen een enkel voortplantingsseizoen. Bij een exponentiële groei kan het aantal nesten in drie jaar van enkele tientallen naar duizenden stijgen.
Wat is de rol van andere provincies in de nieuwe aanpak?
Andere provincies zullen de ervaringen van Zeeland gebruiken om hun eigen beleid te verfijnen. Er wordt een gezamenlijke werkgroep opgezet om data te delen, best practices uit te wisselen en een landelijk coördinatiesysteem op te zetten.